Gleboznawczą klasyfikacją gruntów nazywa się podział gleb na tzw. klasy bonitacyjne. Ustala się je na podstawie cech genetycznych wybranych gleb, ze względu na ich jakość produkcyjną. Tego rodzaju klasyfikację, należącą do jednych z zadań starosty (lub prezydenta miasta), przeprowadza się wyłącznie na gruntach rolnych oraz leśnych. Zawsze przeprowadzana jest ona w sposób jednolity dla całego kraju, według norm ustalonych w urzędowej tabeli klas gruntów, a także na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 września 2012 roku w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów.
Gleboznawcza klasyfikacja gruntów przeprowadzana jest tylko na wniosek właściciela danych gruntów wniesiony do starostwa bądź z urzędu albo innej osoby władającej takimi gruntami wykazanej w ewidencji gruntów i budynków. Podział ten dotyczy:
- gruntów nigdy wcześniej w ten sposób nieklasyfikowanych,
- gruntów objętych postępowaniem scaleniowym,
- gruntów zmeliorowanych (po minimum 3 latach od wykonania urządzeń melioracji wodnych),
- gruntów, na których będzie przeprowadzania modernizacja ewidencji gruntów oraz budynków bądź objętych okresową weryfikacją danych ewidencyjnych,
- gruntów, na których wystąpiła klęska żywiołowa, będąca przyczyną zmiany środowiska glebowego,
- gruntów po zalesieniu,
- gruntów, dla których wystąpiła zmiana sposobu ich użytkowania, np. z gruntów ornych na łąki trwałe czy pastwiska i odwrotnie.
Gleboznawcza klasyfikacja gruntów obejmuje grunty rolne, czyli pastwiska i łąki trwałe, grunty pod stawami i rowami, grunty orne, grunty zadrzewione oraz zakrzewione, nieużytki, grunty zmeliorowane i zrekultywowane, grunty pod wodozbiorami lub pod lasami, tereny zamknięte wykazane w operacie ewidencji gruntów oraz budynków jako tereny różne.
Protokół z przeprowadzonej klasyfikacji zawiera ogólną charakterystykę gruntów, które zostały objęte klasyfikacją (ukształtowanie terenu, stosunki wodne, jego wzniesienie nad poziom morza, ilość opadów atmosferycznych, istniejące budowle wodno-melioracyjne, typy gleb, dominujące rodzaje użytków gruntowych oraz dominujące klasy bonitacyjne), informację o mapie ewidencyjnej, zestawienie opisów odkrywek glebowych, które charakteryzują typy, rodzaje i gatunki gleb, rodzaje użytków gruntowych wraz z klasami bonitacyjnymi, podpisy klasyfikatora i właścicieli, którzy byli obecni przy przeprowadzaniu czynności klasyfikacyjnych w terenie, a także datę jego sporządzenia.
Wszelkich czynności klasyfikacyjnych, zarówno w terenie, jak i w projekcie ustalania klasyfikacji, dokonuje klasyfikator, wskazany przez wnioskodawcę oraz upoważniony przez starostę bądź prezydent miasta na prawach powiatu. Przeklasyfikowanie danego gruntu i zmiana klasy gruntu są możliwe na podstawie operatu z przeprowadzenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów, sporządzonego na koszt wnioskodawcy, a następnie przyjętego do państwowego zasobu geodezyjnego oraz kartograficznego.