Triangulacja stanowi metodę pomiaru osnów geodezyjnych. Polega na bardzo precyzyjnym pomiarze kątów pomiędzy wszystkimi sąsiednimi punktami, a także długości co najmniej jednego boku w sieci, która składa się z trójkątów. Po obliczeniu i wyrównaniu wyników pomiarów, uzyskany pomiar służy do określenia współrzędnych geodezyjnych wszystkich punktów, które wchodzą w skład sieci triangulacyjnej.
Sieć triangulacyjna to zespół punktów geodezyjnych, które mają wyznaczone położenie sytuacyjne oraz są zastabilizowane w terenie specjalnymi, trwałymi znakami geodezyjnymi. Warto nadmienić, że w zależności od klasy sieci, boki w triangulacji mogą wynosić od 2 do nawet 25 kilometrów.
Triangulację wykorzystuje się do określenia wybranych punktów w terenie. Została wynaleziona w 1615 roku przez W. Snella van Royena. Jak podają specjaliści, triangulacji w geodezji dokonuje się poprzez:
- utworzenie sieci triangulacyjnej,
- pomiar kątów w trójkątach sieci,
- bezpośredni pomiar jednego lub kilku boków w wybranym trójkącie, czyli tzw. pomiar bazy,
- pomiar astronomiczny jednego lub kilku wierzchołków trójkąta,
- pomiar (astronomiczny) azymutów boków trójkąta,
- dokonanie obliczenia, na podstawie zgromadzonych danych, współrzędnych geograficznych wszystkich wierzchołków sieci triangulacyjnej.
Triangulacja (z łac. triangulum) czyli trójkąt, polega na pokryciu obszaru, który poddawany jest pomiarom, siecią trójkątów. Wierzchołki trójkątów utrwalane są w terenie za pomocą specjalnych słupów, które wkopuje się w ziemię. Kolejnym etapem pomiarów, jest analiza kątów i boków. Zaś kluczowym „narzędziem” służącym do obliczenia ostatecznych elementów każdego trójkąta jest trygonometria.
Zakładanie państwowej sieci triangulacyjnej przebiega w oparciu o następujące etapy:
- zaprojektowanie sieci,
- przeprowadzenie wywiadu w terenie,
- stabilizację punktów i budowę wież,
- przeprowadzanie obserwacji i pomiarów uzupełniających,
- dokonanie obliczeń.
Pomiar triangulacyjny w geodezji wykorzystuje tę szczególną właściwość trójkąta, że znajomość jednego boku i dwóch kątów jest wystarczająca, aby stworzyć całą konstrukcję figury. Warto nadmienić, że pomiar terenowy kątów jest znacznie prostszy niż pomiar odległości.
Triangulację stosuje się przede wszystkim do bardzo dokładnego pomiaru kraju, przy konstrukcji map topograficznych. Aktualnie w triangulacji wykorzystywane są najnowsze techniki tj. połączenia satelitarne (GPS).